مقدمه
تمرکز دیپ‌سیک بر توسعه‌ی مدل‌های زبانی بزرگ و متن‌باز است و در مدت کوتاهی توانسته خود را به‌عنوان یکی از بازیگران کلیدی این صنعت معرفی کند. مدل‌های هوش مصنوعی دیپ‌سیک به‌ویژه به‌دلیل هزینه‌های پایین توسعه و کارایی بالا مورد توجه قرار گرفته‌اند. در این مقاله، به بررسی مدل‌های پیشرفته دیپ‌سیک از جمله DeepSeek V3 و DeepSeek-R1، ویژگی‌ها، عملکرد در بنچمارک‌های مختلف، مزایا و معایب، و نحوه استفاده از این چت‌بات در نسخه‌های وب و موبایلی می‌پردازیم.
۱. مدل‌های دیپ‌سیک: DeepSeek V3 و DeepSeek-R1
۱.۱ مدل DeepSeek V3
DeepSeek V3 یکی از پیشرفته‌ترین مدل‌های هوش مصنوعی استارتاپ چینی دیپ‌سیک است که در تاریخ ۲۶ دسامبر ۲۰۲۴ (۶ دی) معرفی شد. این مدل بر پایه‌ی معماری Mixture of Experts (MoE) طراحی شده است. در این معماری، مدل کلی از چندین «متخصص» یا زیرمدل تشکیل می‌شود که بسته به نیاز در هر درخواست تنها تعداد محدودی از آن‌ها فعال می‌گردند. این طراحی هوشمندانه موجب کاهش مصرف منابع و افزایش کارایی مدل می‌شود.
- تعداد پارامترها:
DeepSeek V3 با ۶۷۱ میلیارد پارامتر طراحی شده است؛ اما در هر درخواست تنها ۳۷ میلیارد پارامتر فعال می‌شوند. - زمان و منابع آموزشی:
این مدل تنها در مدت ۲ ماه (نزدیک به ۲٫۸ میلیون ساعت GPU) با استفاده از ۲۰۴۸ پردازنده‌ی انویدیا H800 و با هزینه‌ای معادل ۵٫۵۸ میلیون دلار آموزش داده شد.
برای مقایسه، متا برای آموزش مدل LLaMA 3 با ۴۰۵ میلیارد پارامتر، از منابع ۱۱ برابر بیشتر (۳۰٫۸ میلیون ساعت GPU) استفاده کرد.
۱.۲ عملکرد و بنچمارک‌های DeepSeek V3
DeepSeek V3 در حوزه‌های متنوعی مانند پردازش زبان طبیعی (NLP)، ریاضیات و برنامه‌نویسی عملکرد چشمگیری دارد. برخی از دستاوردهای این مدل عبارتند از:
- آزمون استاندارد MMLU:
این مدل توانست کارایی ۸۸٫۵ درصدی را کسب کند. - آزمون Math-500:
با دقت ۹۰٫۲ درصد، DeepSeek V3 از عملکرد مدل‌هایی مانند GPT-4o (با ۷۴٫۶ درصد) پیشی گرفته است. - تحلیل فایل‌های PDF و ارائه پاسخ‌های شخصی‌سازی‌شده:
عملکرد برجسته‌ای از خود نشان داده است.
در مقابل، مدل‌هایی مانند GPT-4o یا Claude 3.5 Sonnet همچنان در زمینه خلاقیت و تولید ایده‌های نوآورانه به DeepSeek V3 برتری دارند.
۱.۳ مدل DeepSeek-R1: تغییر قواعد بازی
دیپ‌سیک اوج موفقیت خود را با معرفی مدل DeepSeek-R1 در تاریخ ۲۰ ژانویه (یک بهمن) رقم زد. این مدل بر پایه‌ی DeepSeek V3 ساخته شده و با استفاده از ترکیبی از یادگیری تقویتی (Reinforcement Learning) و تنظیم دقیق نظارت‌شده (SFT) آموزش دیده است. این رویکرد توانایی استدلال منطقی و زنجیره‌ای را در مدل تقویت کرده و آن را برای حل مسائل پیچیده و کاربردهای استدلال‌محور ایده‌آل کرده است.
- معماری و مصرف پارامترها:
همانند DeepSeek V3، در معماری MoE استفاده شده و تنها ۳۷ میلیارد پارامتر در هر درخواست فعال می‌شوند. - کاهش هزینه‌ها:
طراحی هوشمندانه R1 با کاهش هزینه‌ها تا ۹۰ درصد به دیپ‌سیک اجازه می‌دهد که در برخی زمینه‌ها مانند ریاضیات، کدنویسی و استدلال با مدل‌های پیشرفته مانند o1 از OpenAI رقابت کرده و حتی در مواردی از آن پیشی بگیرد.
۱.۴ بنچمارک‌های DeepSeek-R1 در مقایسه با مدل o1 از OpenAI
- آزمون‌های ریاضیات:
- در آزمون AIME 2024، DeepSeek-R1 امتیاز ۷۹٫۸ درصد (بالاتر از ۷۹٫۲ درصد مدل o1) کسب کرد.
- در آزمون MATH-500، این مدل دقت ۹۷٫۳ درصد را ثبت نمود.
- آزمون برنامه‌نویسی:
- در آزمون Codeforces، DeepSeek-R1 امتیاز ۲۰۲۸ کسب کرد که عملکرد بهتری نسبت به ۹۶٫۳ درصد برنامه‌نویسان انسانی از خود نشان داد.
- آزمون‌های زبانی:
- در آزمون DROP (۳-shot F1) دقت ۹۲٫۲ درصد و در آزمون MMLU دقت ۹۰٫۸ درصد از خود به ثبت رساند که عملکردی نزدیک به مدل o1 (۹۲٫۳ درصد) داشته است.
- هزینه‌های پردازش:
- مدل o1 از OpenAI برای هر میلیون توکن ورودی ۱۵ دلار و برای هر میلیون توکن خروجی ۶۰ دلار هزینه می‌کند.
- در مقابل، برای DeepSeek-R1 این هزینه‌ها به ترتیب ۰٫۵۵ دلار و ۲٫۱۹ دلار بوده و این مدل تقریباً ۲۷ برابر ارزان‌تر عمل می‌کند.
۲. دسترسی به مدل‌های دیپ‌سیک و نحوه استفاده
۲.۱ دانلود و اجرای لوکال
مدل‌های DeepSeek V3 و DeepSeek-R1 از دیپ‌سیک برای دانلود و اجرای لوکال از طریق گیت‌هاب و Hugging Face در دسترس علاقه‌مندان قرار دارند. این مدل‌ها با مجوز MIT منتشر شده‌اند؛ بدین معنا که استفاده‌ی تجاری و ایجاد تغییرات آزادانه در آن‌ها امکان‌پذیر است. با این وجود، منابع مورد نیاز برای نصب و اجرای لوکال دیپ‌سیک باعث شده است که بسیاری کاربران به استفاده از نسخه‌ی وب این هوش مصنوعی روی آورند.
۲.۲ ثبت‌نام و استفاده از نسخه‌ی وب دیپ‌سیک
برای استفاده از نسخه‌ی وب دیپ‌سیک، مراحل زیر را دنبال کنید:
- ثبت‌نام در سایت:
- ابتدا به صفحه‌ی لاگین سایت دیپ‌سیک مراجعه کنید.
- اگر حساب گوگل دارید، از گزینه Log in with Google استفاده کنید.
- در غیر این صورت، با کلیک روی Sign Up، آدرس ایمیل و رمز عبور دلخواه را وارد کرده و با ارسال کد تأیید ثبت‌نام را تکمیل کنید.
- ورود به حساب:
پس از ثبت‌نام، به صفحه‌ی لاگین بازگشته و با وارد کردن اطلاعات خود و تایید قوانین، وارد حساب کاربری شوید. - استفاده از چت‌بات:
- در نسخه‌ی وب، تنها کافیست دستور یا سوال خود را در کادر متنی وارد کرده و با زدن کلید Enter یا کلیک روی آیکون فلش ارسال، منتظر پاسخ باشید.
- برای دریافت پاسخ‌هایی که بر اساس اطلاعات به‌روز اینترنت ارائه می‌شوند، کافیست قابلیت جستجوی وب (Search) را فعال کنید.
۲.۳ قابلیت‌های ویژه در نسخه‌ی وب
- جستجوی وب:
دیپ‌سیک با جستجو در اینترنت، منابع استفاده شده برای پاسخ‌دهی را در بالای کادر پاسخ نشان می‌دهد. با کلیک بر روی منابع، می‌توانید به صفحات اصلی مراجعه کنید. - حالت DeepThink R1:
این قابلیت برای حل مسائل پیچیده و تحلیل‌های عمیق طراحی شده است. با فعال کردن این حالت، دیپ‌سیک پرسش شما را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم کرده و پاسخی دقیق‌تر ارائه می‌دهد. اگرچه زمان پاسخ‌دهی کمی طولانی‌تر (بین ۱۰ تا ۲۰ ثانیه) است، اما کیفیت پاسخ‌ها به‌طور محسوسی افزایش می‌یابد. - آپلود فایل:
امکان آپلود انواع فایل‌ها مانند PDF, DOCX, PPT, TXT, XLSX و تصاویر وجود دارد. هر فایل می‌تواند حداکثر ۱۰۰ مگابایت حجم داشته باشد و تا ۵۰ فایل همزمان آپلود شوند. دیپ‌سیک قادر به استخراج و تحلیل متن موجود در فایل‌ها می‌باشد. - تعامل با پاسخ‌ها:
گزینه‌هایی مانند کپی کردن پاسخ، ایجاد دوباره پاسخ (Regenerate)، لایک و دیس‌لایک در کنار هر پاسخ وجود دارد. همچنین امکان ویرایش دستورهای ارسالی و جابه‌جایی بین نسخه‌های مختلف دستور و پاسخ نیز فراهم شده است. - تاریخچه مکالمات:
تمامی مکالمات در منوی کناری ذخیره می‌شوند و امکان تغییر نام یا حذف هر مکالمه وجود دارد.
۲.۴ استفاده از اپلیکیشن دیپ‌سیک در موبایل
برای استفاده از دیپ‌سیک در گوشی‌های هوشمند:
- دانلود اپلیکیشن:
نسخه‌های اندروید و iOS از طریق گوگل‌پلی یا اپ‌استور قابل دانلود هستند. - ثبت‌نام در اپلیکیشن:
فرآیند ثبت‌نام مشابه نسخه‌ی وب است؛ می‌توانید با استفاده از ایمیل یا حساب گوگل ثبت‌نام کنید. - رابط کاربری مشابه وب:
اپلیکیشن دارای رابط کاربری ساده با کادر ورود دستور، گزینه‌های فعال‌سازی قابلیت‌های جستجوی وب و DeepThink است. همچنین امکان پیوست فایل یا تصویر برای ارسال دستور وجود دارد.
۳. مزایا و معایب دیپ‌سیک
۳.۱ مزایا
- مدل هوش مصنوعی پیشرفته:
دیپ‌سیک با استفاده از ۶۷۱ میلیارد پارامتر دقت بالایی در حل مسائل ریاضی، فیزیک، کدنویسی و تحلیل داده‌ها دارد و در برخی موارد دو برابر سریع‌تر از ChatGPT عمل می‌کند. - قابلیت DeepThink R1:
با استفاده از تکنیک استدلال زنجیره‌ای (Chain Of Thought Reasoning)، پاسخ‌های دقیق و منطقی ارائه می‌دهد. برخلاف مدل o1 که در سایت چت جی‌پی‌تی رایگان نیست، استفاده از مدل R1 در دیپ‌سیک بدون هزینه است. - جستجوی وب:
امکان ارائه پاسخ‌های به‌روز و مبتنی بر منابع آنلاین با ترکیب قابلیت‌های جستجوی وب و DeepThink. - سرعت عمل بالا:
در شرایط عادی، پاسخ‌ها در ۷ تا ۱۰ ثانیه ارائه می‌شوند و ورودی‌هایی با طول تا ۱۲۸ هزار توکن پردازش می‌شوند. - امکان آپلود و تحلیل فایل‌ها:
کاربران می‌توانند فایل‌های متنی مختلف را آپلود کرده و پاسخ‌هایی مبتنی بر محتوای آن‌ها دریافت کنند. - دسترسی آزاد و رایگان برای کاربران ایرانی:
برخلاف برخی از چت‌بات‌های هوش مصنوعی دیگر مانند ChatGPT و کلاود، دیپ‌سیک بدون نیاز به VPN در ایران قابل دسترسی است.
۳.۲ معایب
- سانسور محتوا:
طبق گزارش‌های PromptFoo، دیپ‌سیک حدود ۸۵ درصد از درخواست‌های مرتبط با موضوعات حساس را با پاسخ‌های کلیشه‌ای و هماهنگ با سیاست‌های دولت چین رد می‌کند. هرچند مطالعات نشان داده‌اند که محدودیت‌های موجود به‌راحتی قابل دور زدن هستند، اما پاسخ‌های ممنوعه اغلب بلافاصله حذف یا جایگزین می‌شوند. - مشکلات پایداری:
به دلیل استقبال گسترده، در برخی مواقع (به‌ویژه هنگام استفاده از قابلیت‌های Search و DeepThink-R1) با پیام‌های عدم دسترسی به دلیل شلوغی سرور‌ها مواجه شده‌ایم. - خلاقیت پایین‌تر نسبت به رقبا:
در تولید ایده‌های خلاقانه یا انجام وظایف تحقیقاتی پیچیده، دیپ‌سیک از مدل‌هایی مانند GPT-4o و Claude عقب‌تر است. - فقدان امکانات پیشرفته:
برخلاف ابزارهایی مانند ChatGPT یا جمینای، دیپ‌سیک قابلیت‌هایی مانند تولید تصاویر، مکالمه صوتی یا استفاده از افزونه‌ها را ندارد. - عملکرد ضعیف در تشخیص متن از تصویر:
در پردازش و استخراج متون از تصاویر، به‌ویژه در زبان‌های غیرانگلیسی مانند فارسی، دقت پایینی دارد. - نگرانی‌های حریم خصوصی:
بر اساس سیاست حفظ حریم خصوصی دیپ‌سیک، این پلتفرم حق استفاده از ورودی‌ها و خروجی‌های کاربران برای بهبود خدمات خود را دارد. همچنین داده‌های کاربران در سرورهایی در چین ذخیره می‌شوند که قوانین حفاظت از داده‌ها با کشورهای غربی متفاوت است. به همین دلیل توصیه می‌شود از اشتراک‌گذاری اطلاعات حساس با تمامی چت‌بات‌های هوش مصنوعی خودداری کرده و در صورت امکان از مدل‌های متن‌باز روی سیستم‌های شخصی استفاده شود.
نتیجه‌گیری
دیپ‌سیک به عنوان یک پلتفرم هوش مصنوعی پیشرفته، با توسعه مدل‌های DeepSeek V3 و DeepSeek-R1 توانسته است در حوزه مدل‌های زبانی بزرگ متن‌باز جایگاهی برجسته کسب کند. با استفاده از معماری‌های هوشمند مانند Mixture of Experts و ترکیب تکنیک‌های یادگیری تقویتی و تنظیم دقیق نظارت‌شده، این پلتفرم کارایی بالا و هزینه‌های توسعه پایین را به نمایش گذاشته است. از سوی دیگر، امکانات متنوعی مانند جستجوی وب، آپلود و تحلیل فایل‌ها، و قابلیت‌های DeepThink، دیپ‌سیک را به ابزاری قدرتمند برای حل مسائل ریاضی، کدنویسی و پردازش زبان طبیعی تبدیل کرده است.
با وجود برخی محدودیت‌ها نظیر سانسور محتوا، مشکلات پایداری و نگرانی‌های مرتبط با حریم خصوصی، دیپ‌سیک همچنان به عنوان یک چت‌بات هوش مصنوعی با عملکرد بالا و هزینه‌های مقرون به صرفه، انتخاب جذابی برای کاربران و توسعه‌دهندگان در سراسر جهان به‌ویژه در ایران محسوب می‌شود. استفاده از نسخه‌های وب، موبایلی و حتی اجرای لوکال این مدل‌ها، فرصت‌های فراوانی را برای بهره‌برداری در صنایع مختلف، پژوهش‌های علمی و کاربردهای تجاری فراهم آورده است.
امید است این مقاله جامع بتواند اطلاعات لازم را در خصوص دیپ‌سیک و مدل‌های نوآورانه آن در اختیار شما قرار دهد و به بهبود استراتژی‌های سئو و توسعه کسب‌وکار شما کمک نماید.
منابع و لینک‌های مرتبط:
